23 თებერვალს, რუსთაველის თეატრის სცენაზე მაყურებელთა წინაშე წარსდგა ედიშერ გარაყანიძის სახელობის ქართული ეთნომუსიკის თეატრი ”მთიები”. ეს კოლექტივი შექმნის დღიდანვე ცდილობს ქართული ფოლკლორის წარმოჩენას სოფლის ყოფასთან მაქსიმალურად მიახლოებული ფორმით, ხალხური შემოქმედებისათვის დამახასიათებელი სიმღერის, ცეკვის, სხვადასხვა ინსტრუმენტზე დაკვრის, შაირობისა თუ ჭიდაობის სცენაზე გადმოტანას.
ბატონო გიორგი, ჩვენ ვიცით რომ 23 თებერვალს თქვენი ანსამბლი მართავს კონცერტს რუსთაველის სახელობის თეატრის დიდ დარბაზში. ვიდრე უშუალოდ ამ საღამოს შესახებ გვეტყოდეთ, “მთიების” შესახებ გვიამბეთ ორიოდ სიტყვით.
- ანსამბლი “მთიები” 1980 წელს დაარსდა გამოჩენილი ეთნომუსიკოლოგის ედიშერ გარაყანიძის ხელმძღვანელობით. ეს გახლდათ ვაჟთა ანსამბლი, რომელმაც თავისი შემოქმედება მიმართა პირველადი, აუთენტური, ფოლკლორისკენ და მალევე გამოირჩა იმ დროისთვის სცენაზე დამკვიდრებული აკადემიური მიმართულების ანსამბლებისაგან. “მთიების” ამა თუ იმ სიმღერის შესრულებაში წარმოჩნდა სხვადასხვა კუთხისთვის დამახასიათებელი შესრულების მანერა, გაცოცხლდა თვითმყოფადი, სადა ფერხულები, ყურადღება მიექცა ფართო საზოგადოებისთვის მანამდე უცნობი ფოლკლორული ნიმუშების შესრულებას, ერთი სიტყვით შეიძლება ითქვას, რომ ანსამბლის უმთავრესი მიზანი გახდა ფოლკლორული წიაღის, თვითმყოფადობის დაცვა. ამიტომაც ანსამბლის წევრები ფოლკლორის შემოქმედი შემსრულებლების მსგავსად თავადვე მღეროდნენ, ცეკვავდნენ, აბამდნენ ფერხულებს, უკრავდნენ სხვადასხვა საკრავებზე.
ანსამბლის შემოქმედებაში ყურადღება მიექცა ეროვნულ სამოსსაც, სტილიზებული სამოსის ნაცვლად, საარქივო თუ ცოცხალი ეთნოგრაფიული მასალის დახმარებით, შეივსო ანსამბლის გარდერობი.
-რით განსხვავდება თანამედროვე “მთიები” ძველი შემადგენლობისაგან?
- ამჯერადაც “მთიები” ზემოთქმული შემოქმედებითი პრინციპებით ხელმძღვანელობს, თუმცა ადრეული “მთიებისგან” არც თუ ცოტა რამაა განსხვავებული. პირველ რიგში უნდა ითქვას, რომ ანსამბლის შემადგენლობა 2003 წლიდან განახლდა და შეივსო ახალგაზრდა შემსრულებლებით. ამასთან, თუ ადრე “მთიები” ვაჟთა ჯგუფი იყო, ახლა ანსამბლში არიან გოგონებიც, რაც საშუალებას იძლევა ქართული ფოლკლორის კიდევ უფრო მეტი სისავსით წარმოჩენისა: სრულდება როგორც ცალკე ვაჟთა და ცალკე ქალთა, ასევე შერეული რეპერტუარი.
“მთიებს” დღეს ეთნომუსიკის თეატრი ეწოდება და მისი დამაარსებლის ე. გარაყანიძის სახელს ატარებს. “ეთნომუსიკის თეატრი” გულისხმობს ხალხური სიმღერის გარემოს და იმ წეს-ჩვეულებებს, რომელთან განუყოფლობაშიც იმღერებოდა ესა თუ ის სიმღერა. შესაბამისად, ეთნომუსიკის თეატრი “მთიები” ცალკეული სიმღერების შესრულებასთან ერთად, სცენაზე წარმოაჩენს იმ ეთნოგრაფიულ გარემოსა და წეს-ვეულებებს, რომელთან განუყოფლადაც არსებობდა ისინი.
-რითი იქნება საინტერესო 23 თებერვლის კონცერტი და რა სიახლეს უნდა ელოდოს მაყურებელი.
- “მთიების” სოლო-კონცერტებზე საშუალება გვეძლევა თემატურად წარმოვადგინოთ ქართული ეთნომუსიკის თეატრი. სხვადასხვა დროს მაყურებელს შევთავაზეთ “ხატობა”, “დატირება” და სხვა. ამჯერად კი ჩვენს მსმენელს შევთავაზებთ ქართულ ქორწილს. ამ საღამოზე მაყურებელი მოისმენს და იხილავს საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში არსებული საქორწილო მუსიკალური ტრადიციის ნიმუშებს, შესაბამისი წეს-ჩვეულებითურთ, რომლებიც ერთიანი სახით იქნება წარმოდგენილი საღამოს პირველ განყოფილებაში. მაყურებელი ქორწილის ფარგლებშივე ნახავს იმპროვიზაციულ გაშაირებასაც, როდესაც ორი დაპირისპირებული გუნდი გაეშაირება ერთმანეთს ისე რომ წინასწარ არცერთს არ ეცოდინება მოწინააღმდეგის მიერ მომზადებული შაირი. აქვე აღვნიშნავ, რომ სწორედ გაშაირების ამგვარი ფორმა გახლავთ ბუნებრივი. განსხვავებით იმისაგან, როდესაც სრულდება უკვე ყველასთვის კარგად ცნობილი ერთი და იგივე შაირები. აქ ვგულისხმობ შაირების სიტყვიერ მხარეს, თორემ მისი მუსიკალური ნაწილი გარკვეულ კანონიკას გულისხმობს. საღამოს მეორე განყოფილებაში წარმოდგენილი იქნება სხვადასხვა კუთხის ქალთა და ვაჟთა რეპერტუარი: ამინდის მართვასთან თუ ბავშვის ინფექციურ დაავადებასთან დაკავშირებული მუსიკალური წეს-ჩვეულებები, სადღესასწაულო-სარიტუალო და შრომის პროცესთან დაკავშირებული ნიმუშები, საეკლესიო საგალობლები. ერთი სიტყვით, მაყურებელი იხილავს მთელ ეთნომუსიკის თეატრს.
-ამ საღამოს მოწყობაში იღებს თუ არა მონაწილეობას რომელიმე ორგანიზაცია?
-კონცერტი ტარდება კულტურის სამინისტროს ხელშეწყობითა და ფოლკ-რადიოს საინფორმაციო მხარდაჭერით.
დანარჩენი სურათები იხილეთ ანსამბლის გალერეაში.
დამატებითი ბმულები:
ანსამბლ მთიების ჩანაწერები
ანსამბლ მთიების თემა ფორუმზე
დიდი მადლობა თიკო შერვაშიძეს
www.alazani.ge, 2009
